พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (ร.9) ทรงมีสายพระเนตรยาวไกลทรงเห็นความสำคัญของการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช ในปี พ.ศ. 2503 ทรงอนุรักษ์ต้นยางนา ในปี พ.ศ. 2504 ทรงให้นำพรรณไม้จากภูมิภาคต่างๆ มาปลูกไว้ในสวนจิตรลดาเพื่อเป็นแหล่งศึกษา และทรงมีโครงการพระราชดำริที่เกี่ยวกับการอนุรักษ์พัฒนาทรัพยากร พัฒนาแหล่งนํ้า การอนุรักษ์และพัฒนาดินอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้เป็นการอนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติ

ต่อมาในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2535 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ทรงสืบทอดพระปณิธานต่อ โดยมีพระราชดำริกับนายแก้วขวัญ วัชโรทัย เลขาธิการพระราชวังและผู้อำนวยการโครงการส่วนพระองค์ฯ สวนจิตรลดา ให้ดำเนินการอนุรักษ์พืชพรรณของประเทศ โดยพระราชทานให้โครงการส่วนพระองค์ฯ สวนจิตรลดา โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ (อพ.สธ.) ได้เริ่มดำเนินการ โดยฝ่ายวิชาการ สำนักพระราชวัง เป็นผู้ดำเนินการ สำหรับงบประมาณดำเนินงานนั้น

สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ(องค์การมหาชน) ได้รับพระราชทานพระอนุญาตให้เข้าร่วมโครงการ อพ.สธ. โดยเป็นหนึ่งในหน่วยงานร่วมสนองพระราชดำริฯ (G2 - กลุ่มสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช) โดยการจัดทำระบบฐานข้อมูลพรรณไม้ชุมชน

การจัดทำระบบข้อมูลทะเบียนพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ภายใต้โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีและงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ได้ร่วมกับ สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำในการจัดทำระบบ โดยมีโรงเรียนสมาชิกจำนวน 52 โรงเรียน ร่วมทดสอบการใช้งานของระบบ ผลของการดำเนินงานมีข้อมูลพรรณไม้ของโรงเรียนเข้ามาเป็นจำนวนรวม 5,397 ข้อมูล จากการดำเนินงานในส่วนนี้ จึงได้มีแนวคิดในการประยุกต์การใช้งานระบบข้อมูลทะเบียนพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนนำมาใช้กับชุมชนเพื่อเผยแพร่การใช้งานและก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด ซึ่งจะใช้ชื่อว่า "ฐานข้อมูลพรรณไม้ชุมชน" โดยเลือกชุมชนที่อยู่ในโครงการเครือข่ายการบริหารจัดการน้ำชุมชน ซึ่งจะก่อให้เกิดประโยชน์กับชุมชนเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะข้อมูลทางด้านพฤกษศาสตร์และรวมถึงข้อมูลทางด้านเกษตรกรรม