พันธุ์ไม้ท้องถิ่นจากป่าชายเลน สู่การพัฒนาผลิตภัณฑ์ เพิ่มมูลค่าคุณประโยชน์แก่ชุมชน

October 19, 2023

ชุมชนปะทิว มีพื้นที่ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพ ตั้งแต่บนบกจนถึงชายฝั่งทะเล พื้นที่จะประกอบด้วย ป่าต้นน้ำ ในสองพื้นที่ได้แก่ พื้นที่ตำบลทะเลทรัพย์ คือ ป่าต้นน้ำพรุตาอ้าย และพื้นที่ตำบลชุมโค คือป่าต้นน้ำน้ำตกทุ่งยอ ทั้งสองพื้นที่เป็นพื้นที่สาธารณะที่ชุมชนในตำบลร่วมกันดูแลรักษาให้คงไว้ซึ่งป่าต้นน้ำ เพื่อเป็นแหล่งน้ำดิบไว้ใช้ในชุมชน ทำให้ที่ผ่านมามีกิจกรรมการอนุรักษ์พื้นที่ป่าของทั้งสองตำบลอย่างต่อเนื่อง มีการบริหารจัดการน้ำชุมชน 4 ตำบลที่มีเขตแดนและสายน้ำเชื่อมโยงกันระหว่างตำบล ได้แก่ ตำบลชุมโค ตำบลบางสน ตำบลทะเลทรัพย์ และตำบลสะพลี ประชากรส่วนใหญ่ในพื้นที่ต้นน้ำและกลางน้ำ ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ส่วนตำบลชุมโค และตำบลบางสน เป็นพื้นที่ปลายน้ำ ซึ่งมีป่าชายเลนที่อุดมสมบูรณ์ริมชายฝั่งทะเล
ในอดีต ชุมชนปะทิว ประกอบอาชีพเกษตรผสมผสาน และทำไร่ทำนา เพาะปลูก ดำรงชีวิตอยู่อย่างพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน หลังจากเหตุการณ์ภัยพิบัติพายุใต้ฝุ่นเกย์ ในปลายปี 2532 ทำให้พื้นที่ทำเกษตรถูกทำลายเสียหาย ชุมชนปะทิวได้เปลี่ยนวิถีการดำรงชีวิตเป็นการปลูกพืชเชิงเดี่ยว เพื่อฟื้นฟูเศรษฐกิจให้อยู่ได้ ทำให้ประสบปัญหา น้ำท่วม น้ำหลาก และน้ำแล้ง ต่อมาปี 2559 ชุมชนได้เข้ามาเรียนรู้การบริหารจัดการน้ำชุมชนด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีกับสถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน) จนปัจจุบัน หลังจากที่ชุมชนบริหารจัดการทรัพยากรน้ำอย่างเป็นระบบ ชาวบ้านปรับเปลี่ยนรูปแบบการทำการเกษตรมาเป็นแบบผสมผสาน ทำให้มีน้ำใช้ตลอดทั้งปี
จากสภาพพื้นที่ที่ติดกับชายฝั่งทะเล ประชาชนส่วนใหญ่จึงประกอบอาชีพประมงชายฝั่ง และหาอยู่หากินกับป่าชายเลน ทำให้มีการอนุรักษ์ฟื้นฟูป่าชายเลนควบคู่กับการดูแลป่าไม้ ป่าชายเลนแปลงใหญ่ในตำบลชุมโค และตำบลบางสน คือ ป่าชายเลนชุมโค จำนวน 400 ไร่ และป่าชายเลนคลองบางสน จำนวน 50 ไร่ ชุมชนในพื้นที่ใกล้เคียงจึงรู้จักสมุนไพรป่าชายเลน และผลผลิตจากการประกอบอาชีพ ประมงชายฝั่ง ทำให้ชุมชนมีการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากชายฝั่งทะเลและป่าชายเลน ดังนี้

1. น้ำตาลมะพร้าว
2. ชาใบขลู่
3. กะปิ (กุ้งเคยแท้เมืองปะทิว)
4. ขนมใบจาก
5. น้ำตาลสด